Balkh en Mazar-i-Sharif in Noord-Afghanistan

Balkh is een provincie die in het noorden ligt van Afghanistan. De provincie heeft een oppervlakte van 17.248 vierkante kilometer en er wonen ruim 2 miljoen mensen. In het noorden grenst de provincie aan Oezbekistan.

Het grootste deel van de bevolking van Balkh bestaat uit Tadzjieken, gevolgd door Pashtuns, Oezbeken en Hazara.

De hoofdstad van de provincie is Mazar-i Sharif. De stad telt ongeveer 200.000 inwoners. De stad is van belang als shi’itisch bedevaartsoord.

Mazar-i Sharif is een eeuwenoud handelscentrum van een geïrrigeerd agrarisch gebied. Er is wat chemische industrie en verder wordt er katoen verbouwd en is er zijde-industrie. Beroemd zijn verder de tapijten uit de regio.

In Mazar-e Sharif bevindt zich de blauwe moskee van Mazar-i-Sharif uit de vijftiende eeuw. Het is een moskee met kobaltblauwe en turkooizen koepels en minaretten.

De moskee wordt door de shi’itische moslims vereerd als de graftombe van Imam Ali, de schoonzoon van de profeet Muhammad, en wordt door veel pelgrims bezocht.

Anderen claimen dat de Imam Alimoskee in de Iraakse stad Najaf de graftombe van Imam Ali is.

Tijdens de invasie door de Sovjet Unie en de daaropvolgende burgeroorlog is de moskee zwaar beschadigd geraakt.

In de jaren negentig werd er zwaar gevochten om de stad Mazar-i Sharif tussen de Taliban en de strijders van onder meer de krijgsheer Rashid Dostum.

Balkh en Bactra
Ongeveer 20 kilometer ten noordwesten van Mazar-i Sharif ligt de plaats Balkh. Balkh was een van de belangrijkste steden van Khorasan. Deze landstreek lag in het oosten van het Perzische rijk.

In het voorjaar van 329 trok Alexander de Grote tijdens zijn veroveringstocht vanuit Kabul vervolgens over de bergen naar het noorden van het moderne Afghanistan.

Nog voordat hij in het noorden de oude hoofdstad Bactra bereikte, het tegenwoordige Balkh, vlakbij de huidige stad Mazar-i Shariff, waren de Perzische leiders al naar het noorden gevlucht. Gevochten werd er niet; alles bleef betrekkelijk rustig.

De strijd begon pas toen Alexander zijn leger kort daarop over de Amu Darya rivier leidde, nu de noordelijke grensrivier van Afghanistan, en verder doortrok, over honderden kilometers, naar de stad Samarkand, nu in Oezbekistan, en gebieden nog noordelijker.

In die landstreek heeft Alexander ruim twee jaar moeten vechten, maar ‘s winters trok hij telkens weer terug naar Bactra in Noord-Afghanistan. Daar was het veilig.

Het was daar volgens Afghanistan-kenner Willem Vogelsang zo veilig, dat het noorden van Afghanistan voor de Grieken en Macedoniërs na de dood van Alexander, hij stierf in 324 in Babylon in het huidige Irak, een soort beloofd land werd, waar duizenden kolonisten zich vestigden.

Er werden Griekse steden gebouwd en de Griekse taal en het Griekse schrift werden algemeen gebruikt.

In Bactra werden uitgestrekte irrigatiewerken aangelegd. Maar ook in het zuiden van Afghanistan kwamen Grieken wonen.

9 november 2001
Mazar-e Sharif werd op 9 november 2001 veroverd op de Taliban door de Noordelijke Alliantie, die daarbij werd gesteund door een internationale coalitie die werd geleid door de Verenigde Staten.

Veiligheid
De provincie Balkh maakt deel uit van het Regional Command North (RCN) van de International Security Assistance Force (ISAF) van de NATO in Afghanistan. Het RCN wordt geleid door Duitsland en het hoofdkwartier is gevestigd in Mazar-i Sharif.

Het Provincial Reconstruction Team van de ISAF in Balkh wordt geleid door Zweden.

Vergeleken met het oosten en zuiden van Afghanistan is het hier betrekkelijk rustig, hoewel er regelmatig aanvallen worden uitgevoerd op de buitenlandse troepen.